Rear Admiral J. V. Bainimarama, CF(Mil), OSt.J, MSD, jssc, psc

Prime Minister and Minister for Finance, Strategic Planning, National Development and Statistics, Public Service, Peoples Charter for Change and Progress, Information, iTaukei Affairs, Sugar Industry and Lands and Mineral Resources


VOSA E NA KENA DOLAVI NA VALE NI QASENIVULI E NA ST PETER CHANNEL PRIMARY SCHOOL


Korolevu,NADROGA
Moniti. 31st Maji, 2014
 1100 aua


Ni sa tiko na Turaga Tui Davutukia, Kemuni na Turaga na Tui Vusu,

Ni tiko na Komiti ni nodatou Koronivui,

Ni tiko na i Tubutubu Dauniveisusu,

Ni tiko talega na i Talai ni Kalou ni sa mai veiqaravi tiko ena nodatou vanua vakaturaga,

Kemuni na Qasenivuli, Vuli Oti kei kemuni na Gonevuli.

E ka marautaki saka vei au e na mataka nikua me’u mai tiko ena kena mai dola na nodatou vale ni qasenivuli vou.
Na noda tara cake na noda vanua e gadreva na vakasama rarama kei na veiqaravi e na yalo ni veimaroroi, yalo ni veirairaici kei na veilomani.

Ia na noda Matanitu ka sa kauti keda tiko nikua e sega ni vosataka walega na veika oqo. Au dau raica, me yaco tiko e na nomuni maroroi na noda lewe ni vanua.

Ni dau ta e dua na gaunisala vou, vakalivalivataki se vakawaitaki eso na veitikotiko ka ra sega tu ni raica na rarama e na veiyabaki sa sivi, tara e dua na valenibula se vale ni wai vou e na noda vanua, e sa i vakaraitaki ni kalawa ki liu e sa vakayacora tiko na noda vanua.

Na veivakatorocaketaki vaka oqo e sa yavu tiko ni veivakararamataki ka vakatoroicaketaki tiko kina na noda vanua.

E ka ni marau vei au edai me’u mai vakaraitaka ni a vakailavotaka na Matanitu na kena mai tara na vale ni qasenivuli e na nodatou Koronivuli ka vakayagataki kina e $125,000.00. Oqo e na kena laurai tiko me ra tiko vinaka na noda Qasenivuli e na nodra dau veiqaravi e na veisiga.

Au dau vakaraitaka vakawasoma tiko ni sega tale ni dua na cakacaka e bibi cake mai na veiqaravi vaka qasenivuli. Era dau nuitaki me ra veivakavulici e na veika vinaka ka dodonu, ka vaka uasivi sara e na nodra tuberi na luveda me ra cauravou ka goneyalewa qaqa ka yaga e na veisiga ni mataka.

E dau tu eso na qasenivuli eda na sega ni dau guilecava mai na noda gauna ni vuli, kau vakabauta ni na tautavata talega vakakina vei kedatou e St Peter Channels nikua.

Au gadreva kina e na siga nikua, me’u vakavinavinakataki kemuni na qasenivuli ena i tavi levu ni veivakacokotaki ni dau qarava tu e na vukudra na luvei keimami.

E matata tiko vei au ni 395 tiko na gonevuli ena nodatou koronivuli ka ra cavu tu mai na 10 na koro vakaviti kei na 5 na i tikotiko vakagalala. E tukuni tale tikoga vei au ni 209 era vakayagataka tiko na veivuke ni Matanitu e na i vodovodo. Au marautaka vakalevu na veitalanoa oqo baleta ni vakaraitaka vei au ni sa levu sara na luveda era rawa ni mai vuli ka ra tuberi me ra kila ka, ka vakarautaki yani ki na vuli torocake.

Au dau tukuna wasoma tiko e na veivanua au dau lakova ni na qaqa ka tudei na noda vanu keda vuli vakalevu na lewei Viti. Au dau cavuta vakalevu niu gadreva me vanua vuku e na veika vinaka ka kauta mai na sautu kei na bula veimaliwai vinaka na noda vanua.
Ia oqo e sega ni noqu gagadre ga me baleta na nodra tubu na noda gone, au gadreva me nodai voli ki na veivanua tani na vuku kei na kila ka era rawata na lewei Viti.

E na vakatubura na nodra gole mai na dau vakayaco bisinisi ka na vakavinakataka na nodai vakatagedegede ni bula na vuli. Na vuli vinaka e na vakarawarawataka talega na kune cakacaka.

E sa tu kina na noqu vakabauta ni na sautu, vuku ka kilai tani na noda vanua keda laurai kece vakatautauvata na lewei Viti ka me kua ni dua na gone e guilecavi tu e na qaravi ni vuli.

E sa vakakauwataka na noda Matanitu na noda dodonu na lewe ni vanua e na kena laurai me kau vakavoleka mai ka vakarawarawataki na vuli. Sa sega ni saumi na i curucuru, au sa vakarota na kena laurai me ra vukei na veimatavuvale era sega so ni rawa ka vinaka e na nodra vakaleleci mai na gone ki koronivuli. (Bus fare voucher)

E sega ni dodonu me vakataotaka na nodra vuli na gone na nomuni rawaka na i tubutubu. Ke sa donu ga na yalo, sa donu oti tu mai vua na Matanitu. Kau yani na luveda me ra lai vuli.

Au via vakaraitaka talega vei keda edai ni sa levu sara na gone ka ra sa biu vuli tu mai e na dua na gauna, era sa lesu tale tiko ki Koronivuli e na yabaki oqo e na kena sa raica na nomuni Matanitu me kua ni dua na gone e vakuwai mai na vuli. Oya na kena sa tekivu sauma mai na Matanitu na i curucuru ni vuli e na Primary kei na Secondary.

O ira na luveda era noda i yau levu duadua na i tubutubu ka dodonu ga meda vakarautaki ira vinaka mera qaqa ka nuitaki e na veigauna sa tu mai liu.

Ia, e sega ni yaco ga ki na Primary kei na Secondary na veivuke ni Matanitu. Nikua e sa tu na i tuvatuva ni Matanitu me ra vuli e na vei Univesiti na noda gone ke ra sa gadreva ka rawata na kena maka yalataki. E lewe levu sara na cauravou kei na goneyalewa era sa vakayagataka tiko na Tertiary Education Loan Scheme (TELS) me ra kalawa yani ka rawata na nodra tatadra.

E tiko talega na veitalanoa ni 600 Toppers ka sa vakarautaka tu na Matanitu vei ira na goneyalewa kei na cauravou oqo na vei tabana mera vuli kina me vaka ni malumalumu tiko kina na noda vanua. E sega talega ni ra vakuwai na noda cakacaka Vakamatanitu e na kena soli na sikolasivi ni vuli.

Na vei vakasama kei na i tuvatuva au sa vakaraitaka oti oqo e kena i naki levu ga me tubu kina na vanua o Viti.

Sa kalawa tu mai na Matanitu e na kena tutaki na vuli. Na vuli oqo e levu vei keda na i tubutubu nikua eda dau tatadrataka tu beka meda rawata, ia sa kena gauna oqo meda vakavotukanataka na nodra tatadra na luveda. Na ka daru sega ni rawata mai, sa rawa edai vei ira na luveda.

E na vakarautaki ira vinaka na luveda me baleta na i lakolako balavu sa tu e matadra ka vakauasivi mera raica vakararama ka rabailevu na kena vakatuburi ka maroroi na vanua o Viti kei ira kece na vei mata kawa tamata eda sa mai bula vata kina edai.

Me’u tinia na noqu vosa edai, na veika au sa talaucaka oti e na rawa ga e na nomuni veitauriligataka vata na Qasenivuli, na i Tubutubu, kemuni na Qase ni Lotu kei kemuni kece sara na lewe ni noda i tikotiko kei na veiwekani. E na qai nona i tavi walega na Matanitu na kena vakayagoyagotaki vinaka.

Ni mani tiko na Turaga ni Vanua, ni tiko na i Talai ni Kalou, kemudou na Komiti ni Koronivuli, kemuni nai Tubutubu kei na Dauniveisusu, kemudou na Qasenivuli kei na Gonevuli, e sa ka dokai saka vei au e na mataka nikua me’u mai dolava tiko na nodatou vale ni Qasenivuli e St Peter Channel Primary School.

Vinaka Vakelevu.