iRogo ni Veidewavi ni Mate
E 657 na kisi vou vakadeitaki ena loma ni 24 na aua sa oti me yacova na 8 ena mataka nikua. E 256 na kisi mai na Yasayasavakara ka 401 na kisi ena iWasewase e Loma. Na matailalai ni tukutuku ni vanua e ririkotaki vakalevu ena taba ena bogi nikua ena vatavata ni Tabacakacaka ni Bula kei na iVolamata ni Matanitu (Fijian Government Facebook page). Ena rawa tale ga ni o raica ena vatavata ni COVID ni Tabacakacaka ni Bula ena
http://bit.ly/3vE2ZBb, na vanua era tiko kina na veikisi vou, na kisi vakadeitaki kei na kisi era sa bula mai na matetaka.
E 586 na kisi vou era sa bula mai na matetaka, qo mai na iotioti ni tukutuku a kacivaki, kena ibalebale ni sa 24,138 na kisi vakadeitaki. E 19,005 na kisi vakadeitaki ena iWasewase e Loma ka 5,133 ena Yasayasavakara. Na kisi taucoko mai na iWasewase na Vualiku kei na Tokalau (kisi e dewa mai Viti Levu) sa ra bula ka sa sega na kisi vakadeitaki ena iWasewase e rua qori.
Sa 36,909 na kisi ena gauna a tekivu veidewavi kina na matetaka ena Evereli ni 2021. E dua na iwiliwili vou eda sa yacova oya e 36,979 na kisi e Viti me tekivu mai na vula o Maji ni 2020, sa bula e 12,384.
Na lewenivanua era vakaleqai ena COVID-19
E 3 na lewenivanua eratou leqa ena COVID-19 mai na ika6 ina ika7 ni Okosita. E 3 na lewenivanua era leqa ena iWasewase e Loma.
Na imatai ni leqa ena COVID-19 e dua na marama yabaki 86 mai Newtown, a leqa ga e vale ena ika6 ni Okosita, 2021. Sebera ni cula na marama qo.
Na ikarua ni leqa ena COVID-19 e dua na marama yabaki 73 e Kinoya, a leqa ga e vale ena ika6 ni Okosita 2021. Sebera ni cula na marama qo.
Na ikatolu ni leqa ena COVID-19 e dua na turaga yabaki 71 mai Cunningham, a leqa ga vale ena ika7 ni Okosita 2021. Sebera ni cula na turaga qo.
Ena irogo vou ni lewenivanua era sa leqa, sa 299 taucoko na leqa mai na COVID-19 e Viti. E 297 na lewenivanua era leqa me tekivu ena Evereli ni yabaki qo. Ni vakatautauvatataki ena 7 na siga, e rauta ni 6 na leqa ena COVID ena dua na siga. E 158 tale ga na lewenivanua sa leqa ena mate bibi e tauvi ira rawa tiko; qo era sega ni okati mera leqa ena COVID-19.
Curu e Valenibula
Ena iWasewase e loma: E 240 na tauvi COVID-19 era curu tiko e valenibula. E 69 era curu tiko ena Valenibula Veivuke na FEMAT, ka 171 era curu tiko ena Valenibulalevu e Suva, St Giles kei Makoi. E 50 era sa tauvimate bibi, ka 5 e sa bibi vakalevu vei ira na mate. Se waraki tiko na macala ni tauvimate era curu tiko ena valenibula mai na Yasayasa vakara.
iRogo ni Vakadidike Vakavuniwai
E 3,086 taucoko na lewenivanua era vakadikevi ka 338 e tauri na nodra sabolo ena veivanua ni vakadidike vakavuniwai tudei ena loma ni 24 na aua sa oti. Sa 425,068 taucoko era sa dikevi vakavuniwai ka 75,513 sa tauri na nodra sabolo me yacova mai nikua. Ena vanua ni vakadidike veitosoyaki, sa 1,500 sa vakadidiketaki vakavuniwai me yacova mai na ika7 ni Okosita ka 309 na sabolo e tauri. Sa 782,343 taucoko na levu ni lewenivanua era sa vakadidiketaki vakavuniwai me yacova mai nikua ka 69,051 sa tauri na nodra sabolo.
iRogo ni Vakadidiketaki ni Sabolo
E 294,860 taucoko na levu ni sabolo sa vakadidiketaki rawa me tekivu mai na Evereli ni 2021 ka 337,721 na levu kece ni sabolo sa vakadikevi rawa me tekivu mai ena Maji ni 2020. Sa 1,981 taucoko na sabolo vakadidiketaki ena ika6 ni Okosita. Mai na iwiliwili sa tiko rawa, ni vakatautauvatataki ena 7 na siga e rauta ni 3,010 na sabolo e vakadidiketaki ena dua na siga se 3.4 mai na 1,000 na lewenivanua. Ni vakatautauvatataki ena 7 na siga e rauta ni 31.3 na pasede ni kisi vakadeitaki.
iRogo ni Veicula
Me yacova mai na ika7 ni Okosita, sa 512,282 na lewenivanua era sa cula ena imatai ni cula ka 178,606 ena ikarua ni cula. E kena ibalebale ni sa 87.3 na pasede ni lewenivanua e gadrevi era sa cula ena imatai ni cula ka 30.4 na pasede era sa cula ena ikarua ni cula.
Ni raica ena vatavata ni veicula ni Tabacakacaka ni Bula na iwiliwili ni lewenivanua era sa cula vakadua kei ira sa cula vakarua ena noda vanua, vaka kina na veiwasewase lelevu (divisional) kei na veiwasewase lalai (sub-divisional). Ena rawa ni o raica na vatavata qo ena
http://bit.ly/3h2JfCZ
Veika me baleta na matetaka
Ni vakatautauvataki ena 7 na siga, sa 938 na kisi vou ena 1 na siga se 1,060 na kisi mai na 1 na milioni na lewenivanua ena 1 na siga. E tubu tiko ga na iwiliwili ni kisi vou ena veisiga. Qo e ivakatakilakila ni dewa tawakilai ni mate ena lomanivanua vakatabui e Suva i Nausori. E tubu tale tiko ga na iwiliwili ni kisi mai na Yasayasavakara ka sa tiko na ivakadinadina ni dewa tawakilai tiko na mate. Sa laurai ni tubu tale ga na iwiliwili ni lewenivanua era tauvimate bibi ka vakaleqai mai na Yasayasavakara. Se galala tiko mai na mate na iWasewase na Vualiku kei na Tokalau.
iVakasala raraba
Qo na veitukutuku sa kaburaki oti ena macawa qo:
Na veiqaravi ni Tabacakacaka ni Bula me baleta na COVID-19 ena Yasayasavakara.
Ena tubu ni wiliwili ni kisi ni COVID-19 ena Yasayasavakara, e gadreva kina na Tabacakacaka ni Bula me vakasavui yani vei kemuni na lewenivanua, ena yaga me moici na ivakarau ni veiqaravi ni Tabacakacaka ni Bula. Ena taurivaki e dua na iTuvatuva me Vakalailaitaka na veidewavi ni matetaka.
Na itukutuku qo e gadrevi mo ni kila na lewenivanua kece ena Yasayasavakara, qo me tekivu mai na iwasewase lalai ni veiqaravi ni Tabacakacaka ni Bula e Nadroga ina iwasewase lalai ni veiqaravi ni Tabacakacaka ni Bula e Ra. Ena vica na siga mai qo, sa na tuvai na ituvatuva ni veivakasalataki kei na veiqaravi ni Tabacakacaka ni Bula ena veiveisau ni tuvaki ni COVID-19 ena Yasayasavakara.
E vica na veisau ena iTuvatuva me Vakalailaitaka na veidewavi ni mate sa toqai koto e ra ka vakatabakidua ga vei ira na lewenivanua ena Yasayasavakara
Vakadikevi vakavuniwai kei na Vakadidiketaki ni sabolo
Kevaka e dua e vakila na ivakatakilakila ni COVID-19: vuvu, savuniucu, biniucu, surusuru, oca/wawale vakasivia, mosiniulu, momosiniyago, mosinitilotilo, katakata, coka, wadadamu ni yalokanimata (cika), sega ni vakila na ikanakana ni kakana se boica rawa e dua na ka kei na wadadamu na kuliniyago me gole ina dua na vanua ni veiqaravi vakavuniwai voleka me lai dikevi.
Kevaka e dua sa vakadeitaki vua na mate, ena vakasalataki ka qaravi ena vanua ni veiqaravi vakavuniwai.
Ira na marama era tikobibi
Kevaka e dua na marama e tikobibi, e vakila na ivakatakilakila ni COVID-19: vuvu, savuniucu, biniucu, surusuru, oca/wawale vakasivia, mosiniulu, momosiniyago, mosinitilotilo, katakata, coka, wadadamu na yalokanimata (cika), sega ni vakila na ikanakana ni kakana se boica rawa e dua na ka kei na wadadamu na kuliniyago me gole vakatotolo ina dua na vanua ni veiqaravi vakavuniwai voleka me lai dikevi.
Kevaka e dua na marama tikobibi sa vakadeitaki vua na mate ena vakasalataki ka qaravi ena vanua ni veiqaravi vakavuniwai.
Vaqaqai ni sema ni veitaratara
Eratou sa na sega ni na qai vaqara isema ni veitaratara na matatimi ni veiqaravi ni Tabacakacaka ni Bula ena Yasayasavakara. Sa na vakatabakidua na nodratou veiqaravi ena nodra vaqaqai kei na nodra yadravi o ira sa vakila na ivakatakilakila ni COVID-19 ka ririkotaki vakalevu ni na rawa ni bibi na nodra tauvimate.
O ira na lewenivanua sa vakadeitaki nira sa tauvi COVID-19, era na vakasalataki ka vukei ena nodra na vakatikitikitaki e vale. Era sa kerei tale ga me ra wasea yani na itukutuku ka vakasalataki ira na nodra imatai ni sema ni veitaratara.
Na vakadikevi vakavuniwai kei na vagalalataki ni sema ni veitaratara
Ena sega ni gadrevi me tauri na nodra sabolo na imatai ni sema ni veitaratara mera qai vagalalataki. Ena gadrevi mera vakatikitikitaki ira na imatai ni sema ni veitaratara me 14 na siga. Qo me vakatekivu mai na gauna sa vakadeitaki kina ni tauvi COVID se na siga e veitaratara kina kei na dua sa vakadeitaki ni tauvi COVID-19.
Na tamata cakacaka era gadreva na livi, mera gole ina vanua ni vakadidike vakavuniwai se valeniwai me vakarautaki e dua na ivola ni veivakadonui ni sa na vakatikitikitaki e vale me 14 na siga.
Na ikuri ni tukutuku
Vei kemuni na vuvale se dauniveiqaravi vei ira na tauvimate rawarawa vakabibi o ira na itabaqase, sa kerei moni yadravi ira vakavinaka na lewe ni nomuni vuvale. Kevaka ra vakila na ivakatakilakila ni COVID-19, mera kau ina vanua ni vakadidike vakavuniwai voleka duadua. Kevaka eso na lewenivanua e vakaleqai na ituvaki ni yagodra ka sega ni rawa ni ra biuta na nodra itikotiko me ra gole ina vanua ni vakadidike vakavuniwai, moni qirita na 158 ka kerea me mai tauri ga e vale na sabolo.
Ni sa vakasalataki na lewenivanua moni vakaitavi ena kena tarovi na dewa tawakilai ni mate ena kena vakamuri na iwalewale ni tataqomaki: tokari na iubinigusu kei na ucu, savata vakawasoma na ligamuni ena sovu kei na wai se na isavaniliga vakawainimatetaki, rokova na veiyawaki me 2 na mita, ubia na gusumu ni o vu se suru, me qua vakawasoma na vanua se iyaya e tarai vakalevu. Mo cula ka mo vakauqeti ira nomu lewenivuvale mera cula. Mo veimaliwai ga kei ira na nomu iwasewase ka mo kua ni volekati ira oni sega ni vale vata.
Ni sa kerei na veibisinisi moni qarava ga na kena vakawainimatetaki na nomuni sitoa. Me tomani tiko ga na kena laurai me cagina vinaka na loma ni sitoa. Mera vakauqeti na tamata cakacaka me qua vakawasoma na veivanua e tarai vakalevu ena isavaniliga vakawainimatetaki. Qo me vakatolu ena dua na siga. Ni sa kerei na veibisinisi me tuvai vakamatau na ituvatuva ni cakacaka me rokovi tiko ga kina na veiyawaki e valenicakacaka. Kevaka e dua na tamata cakacaka sa vakila na ivakatakilakila ni mate, kerekere me gole ina vanua ni vakadidike vakavuniwai ka me vakatikitikitaki e vale.
Na Vanua ni Veiqaravi Vakavuniwai
• Na valeniwai kece ena Yasayasavakara ena tomana tiko ga na nodra veiqaravi. Qo ena nodra raici na tauvimate bibi, curu kei na nodra qaravi na tauvimate kei ira na tauvi COVID-19 era curu tiko.
• Na nodra qaravi na lewenivanua ena tomani tiko ga ena veivaleniwai kece.
• Ena cegu toka na veiqaravi ni SOPD ena Valenibula e Lautoka. Ke sa oti na wainimate e soli mai valenibula, mera gole ina Girmit Centre.
• Na veiqaravi ni Antenatal Care (ANC) e Lautoka sa vakayacori tiko ena Girmit Centre, qo ena basoga ni sala na Kings kei na gaunisala e Tavakubu. Na lokuci ni gauna ni laurai ena ANC me vakayacori vei ira na vuniwai ena valeniwai voleka.
Kerei ni veivuke ni kakana
Na kerei ni kakana vei kemuni na lewenivanua sa vakadeitaki vei kemuni na mate ena qarava na matatimi ni veiqaravi ena veiwasewase lalai ena nomuni tikotiko
Gauna ni vakatabui ni veilakoyaki
E dei tiko ga na gauna ni vakatabui ni veilakoyaki mai na 6 ena yakavi ina 4 ena mataka lailai.
Vinaka.