ITAUKEI - STATEMENT BY PERMANENT SECRETARY FOR HEALTH & MEDICAL SERVICES DR. JAMES FONG - 26.07.21

26/07/2021


iRogo ni Veidewavi ni Mate
E 1, 285 na kisi vou vakadeitaki ena loma ni 24 na aua sa oti me yacova na 8 ena mataka nikua. E 202 na kisi mai na Yasayasa vakara ka 1,083 na kisi ena Wasewase e Loma. Na matailalai ni tukutuku ni vanua e ririkotaki vakalevu ena taba ena bogi nikua ena vatavata ni Tabacakacaka ni Bula kei na iVolamata ni Matanitu (Fijian Government Facebook page). Ena rawa tale ga ni o raica ena vatavata ni COVID ni Tabacakacaka ni Bula ena http://bit.ly/3vE2ZBb, na vanua era tiko kina na veikisi vou, na kisi vakadeitaki kei na kisi era sa bula mai na matetaka.

E 263 na kisi vou era sa bula mai na matetaka, qo mai na iotioti ni itukutuku a kacivaki, sa kena ibalebale ni sa 17,937 na kisi vakadeitaki. E 16,239 na kisi vakadeitaki ena iWasewase e Loma ka 1,698 ena Yasayasa vakara. Na kisi taucoko mai na iWasewase na Vualiku kei na Tokalau (kisi e dewa yani e Viti Levu) sa ra bula ka sa sega na kisi vakadeitaki ena iWasewase e rua qori.

Sa 24, 354 na kisi ena gauna e tekivu veidewavi kina ena Evereli ni 2021. E dua na iwiliwili vou eda sa yacova oya e 24,424 na iwiliwili ni kisi e Viti e tekivu ena imatai ni kisi a ripotetaki ena Maji ni 2020, sa bula e 6,191.
 
E 9 na lewenivanua era leqa ena COVID-19 mai na ika23 ina ika26 ni Jiulai.

Na imatai ni leqa ena COVID-19 e dua na marama yabaki 82 e Tamavua, a leqa ga e vale ena ika23 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na marama qo.
Na ikarua ni leqa ena COVID-19 e dua na turaga yabaki 57 e Nadawa, a leqa ga e vale ena ika24 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na turaga qo.

Na ikatolu ni leqa ena COVID-19 e dua na turaga yabaki 34 e Nadera.  A lai laurai ena Valenibulalevu e Suva ni a taqa sivia na nona icegu. A lai bibi vua na mate e valenibula ka leqa ena ika26 ni Jiulai 2021 ni oti e 2 na siga na nona curu. Sa cula oti ena imatai ni cula ena mua ni vula sa oti. Sebera ni cula ena ika2 ni cula. Sa kena ibalebale ni se sega ni taucoko na nona taqomaki.

Na ikava ni leqa ena COVID-19 e dua na turaga yabaki 52 e Raiwasa.  A lai laurai ena Valenibulalevu e Suva ni a taqa sivia na nona icegu. A lai bibi vua na mate e valenibula ka leqa ena ika25 ni Jiulai 2021 ni oti e 15 na siga na nona curu. Sebera ni cula na turaga qo. 

Na ikalima ni leqa ena COVID-19 e dua na marama yabaki 45 e Samabula.  A lai laurai ena Valenibulalevu e Suva ni a taqa sivia na nona icegu. A lai bibi vua na mate e valenibula ka leqa ena ika23 ni Jiulai 2021 ni oti e 7 na siga na nona curu. Sebera ni cula na marama qo.

Na ikaono ni leqa ena COVID-19 e dua na marama yabaki 73 e Naitasiri.  A lai laurai e valenibula ni a taqa sivia na nona icegu. A lai bibi vua na mate e valenibula ka leqa ena siga vata ga oya na ika23 ni Jiulai 2021. Ratou vakaraitaka na leweni nona vuvale ni a vuvu, malumalumu na yagona ka lekaleka na nona icegu ni vo e 1 na macawa ni nona leqa.  Sebera ni cula na marama qo.

Na ikavitu ni leqa ena COVID-19 e dua na turaga yabaki 72 e Naitasiri, a leqa ga e vale ena ika25 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na turaga qo.

Na ikawalu ni leqa ena COVID-19 e dua na marama yabaki 89 e Narere. A laurai ena Valenibulalevu e Suva ni taqa sivia na nona icegu. A lai bibi vua na mate e Valenibulalevu ka leqa ena siga vata ga oya, na ika26 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na marama qo.

Na ikaciwa ni leqa ena COVID-19 e dua na turaga yabaki 74 e Tacirua a leqa ga e vale ena ika25 ni Jiulai, 2021. Sebera ni cula na turaga qo.

E 7 tale ga era sa leqa ka sa vakadeitaki vei ira na COVID-19. Ia, e sa vakadeitaki vakavuniwai ni sega ni vuni leqa na COVID-19, era leqa ena mate bibi sa tiko rawa vei ira.

Sa 195 taucoko na leqa mai na COVID-19 e Viti, e 193 era sa leqa me tekivu mai na Evereli ni yabaki qo. Ni vakatautauvatataki ena 7 na siga, e rauta ni 8 na leqa ena COVID ena dua na siga. E 101 tale ga sa leqa ena mate bibi sa tauvi ira rawa tiko; qo era sega ni okati mera leqa ena COVID-19.

iRogo ni Vakadidike Vakavuniwai
E 890 taucoko na lewenivanua era vakadikevi ka 411 e tauri na nodra sabolo ena veivanua ni vakadidike vakavuniwai tudei, ena loma ni 24 na aua sa oti. Sa 358,925 taucoko era sa dikevi vakavuniwai ka 66,439 sa tauri na nodra sabolo me yacova mai nikua. Ena vanua ni vakadidike veitosoyaki, sa 2,575 sa vakadidiketaki vakavuniwai me yacova mai na ika24 ni Jiulai, ka 302 na sabolo e tauri. Sa 741,611 taucoko na levu ni lewenivanua era sa vakadidiketaki vakavuniwai me yacova mai nikua, ka 65,752 sa tauri na nodra sabolo.

iRogo ni Vakadidiketaki ni Sabolo
E 253,945 taucoko na levu ni sabolo sa vakadidiketaki rawa me tekivu mai na Evereli ni 2021 ka 296,806 na levu kece ni sabolo sa vakadikevi rawa me tekivu mai ena Maji ni 2020. Sa 3,095 taucoko na sabolo vakadidiketaki a ripotetaki ena ika24 ni Jiulai. Mai na iwiliwili sa tiko rawa, ni vakatautauvatataki ena 7 na siga e rauta ni 3,530 na sabolo e vakadidiketaki ena dua na siga se 4.0 mai na 1,000 na lewenivanua. Ni vakatautauvatataki ena 7 na siga e rauta ni 22.8 na pasede ni kisi vakadeitaki.
 
iRogo ni veicula
Me yacova mai na ika25 ni Jiulai, sa 441,171 na lewenivanua era sa cula ena imatai ni cula ka 97,268 ena ikarua ni cula. E kena ibalebale ni sa 75.2 na pasede ni lewenivanua e gadrevi era sa cula ena imatai ni cula ka 16.6 na pasede era sa cula ena ikarua ni cula.

Ni raica ena vatavata ni veicula ni Tabacakacaka ni Bula na iwiliwili ni lewenivanua era sa cula vakadua kei ira sa cula vakarua ena noda vanua, vaka kina na veiwasewase lelevu (divisional) kei na veiwasewase lalai (sub-divisional). Ena rawa ni o raica na vatavata qo ena http://bit.ly/3h2JfCZ.

Veika me baleta na matetaka
Ni vakatautauvataki ena 7 na siga, sa 875 na kisi vou ena 1 na siga se 989 na kisi mai na 1 na milioni na lewenivanua ena 1 na siga. E tubu tale nikua na iwiliwili ni kisi vou ni oti na kena sa lutu tiko ena vica na siga sa oti. E levu duadua na iwiliwili ni kisi mai na Wasewase e loma ka tubu tale tiko ga na iwiliwili ni kisi mai na Yasayasa vakara. Me vaka sa vakamacalataki tiko, e namaki tiko na veiveisau na iwiliwili ni kisi vou ena veisiga. Na lutu ni wiliwili ni tauvimate ena vica na siga qo, me kua ni nanumi ni sa lutu na iwiliwili ni kisi ena veitikotiko. Qo na vuna keitou vakanuinui tiko vakalevu ena vakatautauvatataki ni kisi ena 7 na siga me rawa ni wanonovi kina na ituvaki ni kena sa veidewavi tiko na mate. E tubu tiko na iwiliwili ni sabolo vakadidiketaki, na iwiliwili ni kisi vou kei na iwilliwili ni kisi e ripotetaki mai na Yasayasa vakara. Na vakatautauvatataki ni kisi ena veisiga ena namaki me na tubu tiko ga. Sa wanonovi matua tiko na vakatautauvatataki ni wiliwili ni mate mai na COVID ka sa tubu tiko ga.

iVakasala raraba
Vei kemuni ni vakila tiko na ivakatakilakila ni COVID-19 e Suva – Nausori: 

E tubu sara tiko na dewa vakaitikotiko ni mate ena lomanivanua vakatabui e Suva-Nausori. Kena ibalebale, kevaka e dua e vakila na ivakatakilakila ni mate e Suva-Nausori, sa dodonu me kasamitaka ni sa tauvi COVID-19. E levu vei ira na tauvi COVID-19 era na vakila eso na ivakatakilakila me vaka na vuvu, savuniucu, mosinitilotilo, katakata, sega ni vakila na ikanakana ni kakana se boica rawa e dua na ka, momosi na yago kei na mosiniulu. Era na rawa ni bula ga e vale ka sega ni gadrevi e dua na veiqaravi vakavuniwai. Sa na sega ni qai tauri tale na nodra sabolo, o ira era vakila na ivakatakilakila ni mate qo ka ra sega ni oka ena iwasewase era ririkotaki vakalevu ni rawa ni bibi na nodra tauvimate. Me ra tiko ga e vale, vakatikitikitaki ira me 14 na siga ka yadrava tiko kevaka era vakila na ivakatakilakila ni sa bibi na mate. Kevaka sa vakila na ivakatakilakila qo, me vaka na taqanicegu se mosinisarisari, kerekere ni gole vakatotolo ena dua na vanua e qaravi vakatabakidua kina na tauvi COVID-19: 

- Valenibulalevu e Suva
- Valenibula veivuke (FEMAT) ena Vodafone Arena

Na lewenivanua e Nausori sa bibi vei ira na ivakatakilakila ni COVID-19 me gole ina:

- Valeniwai e Nausori
- Valenibula e Wainibokasi

Qirita na 165 kevaka o sega ni rawa ni lako ina dua na vanua ni veiqaravi vakavuniwai.

Ke o iko se dua o qarava tiko e sa tauvimate bibi ena COVID – vakabibi vei ira na yabaki 50 se sivia, ira na tauvimate bibi me vaka na matenisuka, mateniuto, mateniyatevuso, ceguoca, levulevu sivia, se bukete – mo veitaratara se gole ena dua na vanua ni vakadidike vakavuniwai. Kevaka e sa vakadeitaki vei kemuni na mate, eratou na qaravi kemuni na neitou dauniveiqaravi.

1.)    Vei kemuni na tamata cakacaka ni sa tauvimate ka gadreva na livi mai na vanua ni cakacaka, ni sa kerei mo ni lai dikevi ena dua na vanua ni vakadidike vakavuniwai me vakarautaki e dua na ivola ni veivakadonui ni o sa na vakatikitikitaki e vale me 14 na siga.

2.)    Vei kemuni na tamata cakacaka ni sa tauvimate, e rawa ni o kauta mai e dua na ivakadinadina vakavuniwai ni vakatikitikitaki e vale me 14 na siga vua e dua na vuniwai.

Vinaka.