ITAUKEI - STATEMENT BY PERMANENT SECRETARY FOR HEALTH & MEDICAL SERVICES DR. JAMES FONG - 28.06.21

iRogo ni veidewavi ni mate
E 241 na kisi vou vakadeitaki ena loma ni 24 na aua me yacova na 8 ena mataka nikua.

E 5 na kisi era ovisa ni valeniveivesu e Suva ka ra tiko ena lomanibai ni Fiji Sugar Corporation e Rakiraki. Era se koritinitaki tiko me 14 na siga. A vakadeitaki vei ratou na mate ni qaravi vei ratou na ituvatuva ni veitosoyaki mai na vanua vakatabui ina taudaku ni vanua vakatabui.

Na vo ni kisi ena vanua vakatabui e Lami-Suva-Nausori. E 106 na kisi mai na vanua era ririkotaki vakalevu, 17 mai na veiwasewase vou qo: Fiji Times, Food City e Suva, itikotiko e Matanisivoro, National Kidney Centre-Nadera, Matabose ni Siti o Suva (Suva City Council), Tamavua-i-Wai.

Na vo ni kisi era isema ni veitaratara, qo na kisi era a laurai ena vanua ni vakadidike vakavuniwai kei na tauri sabolo. E se vaqaqai tiko na vanua e dewa mai kina na mate. Na matailalai ni tukutuku ni COVID sa tiko ena vatavata ni Tabacakacaka ni Bula kei na iVolamata ni Matanitu (Fijian Government). Ena rawa tale ga ni o raica na vanua era tiko kina na veikisi vou ena vatavata ni COVID ni Tabacakacaka ni Bula ena http://bit.ly/3vE2ZBb

E kani rarawa ni sa mai leqa nikua e dua tale na tauvi COVID. Qo e dua na turaga yabaki 50 e Newtown, vakadeitaki ena Valeniwai e Valelevu ni sa leqa nibera ni yaco yani. Me vaka ga na ivakaro ni Tabacakacaka ni Bula a tauri na nona sabolo, ka vakadeitaki ni tiko vua na COVID. Sa vakadeitaki tale ga vakavuniwai ni vuni nona leqa na COVID-19. Na turaga qo a se qai cula vakadua ena itekivu ni vula qo. E sebera ni taucoko na nona cula.

E sa vakadeitaki vakavuniwai nikua na turaga a leqa ka se vaqaqai tiko, ni vuni nona leqa na COVID. Qo e dua na turaga yabaki 62 e Grantham Rd a lai laurai ena Valenibula Veivuke (FEMAT), ka leqa tale ga ena siga vata oya. E sa 1 na macawa na kena tava tiko nona icegu nibera ni kau yani ena FEMAT. A tauri na nona sabolo, ka vakadeitaki vua na COVID-19. E sebera ni se cula na turaga qo. 

E 17 sa leqa mai na COVID-19 e Viti, 15 era leqa me vakatekivu mai na Evereli ni yabaki qo. E 1 sa leqa se vaqaqai tiko na vuni leqa. E 8 tale ga era sa leqa a vakadeitaki vei ira na COVID, ia era leqa ena mate bibi sa tiko rawa vei ira.

E 21 tale ga na tauvimate bibi ka tiko tale ga vei ira na COVID era se curu tiko ena Valenibulalevu e Suva.

E 26 era sa bula me yacova mai na irogo sa oti, kena ibalebale sa 3,027 na kisi vakadeitaki sa vakatikitikitaki tiko. E 3,762 taucoko na levu ni kisi me vakatekivu mai na Evereli ni 2021. Sa 3,832 na levu taucoko ni kisi ena noda vanua me vakatekivu mai na Maji ni 2020 ka 779 sa bula.

iRogo ni Vakadidiketaki ni Sabolo
E 150,878 taucoko na sabolo sa vakadidiketaki me vakatekivu mai na Evereli ni 2021 ka 193,739 e vakadidiketaki ena itekivu ni yabaki 2020. Sa 2,577 na sabolo vakadidiketaki ka ripotetaki ena ika26 ni June. A ciqomi ka vakadeitaki ena ika25 ni June na iwiliwili ni sabolo vakadidiketaki ena volau ni vakadidike e Twomey. Ni vakatautauvatataki ena 7 na siga e rauta ni 2,930 na sabolo e vakadidiketaki ena dua na siga se 3.3 mai na 1,000 na lewenivanua. Ni vakatautauvatataki ena 7 na siga e rauta ni 7.9 na pasede ni kisi vakadeitaki ka se tubu tiko ga na iwiliwili.

iRogo ni Vakadidike Vakavuniwai
E 490 taucoko na lewenivanua era vakadikevi ka 65 e tauri na nodra sabolo ena loma ni 24 na aua se qai oti ga qo. Qo sa 659,926 taucoko era sa dikevi vakavuniwai ka 53,234 sa tauri na nodra sabolo mai na itekivu ni kena qaravi na ituvatuva ni kena veikauyaki ena veitikotiko. E 1,138 taucoko na lewenivanua era vakadikevi ka 279 sa tauri na nodra sabolo ena 56 na vanua ni vakadidike. Me yacova mai nikua, sa 211,474 taucoko sa dikevi vakavuniwai ka 27,598 sa tauri na nodra sabolo ena vanua ni vakadidike vakavuniwai.

iRogo ni Veicula
Ena gauna qo, sa 22,837 na lewenivanua era sa cula vakadua ka 25,329 era sa cula vakarua ena 7 na siga sa oti. Na iwiliwili taucoko ni lewenivanua era sa cula ena noda vanua e 278,954 sa cula vakadua, tautauvata ni  49 na pasede ni iwiliwili ni lewenivanua e gadrevi me cula, ka 43,345 era sa cula vakarua se 6.12 na pasede ni lewenivanua e gadrevi.

Veika me baleta na matetaka
Ni vakatautauvatataki ena 7 na siga, sa tubu ina 250 na kisi ena 1 na siga se 283 na kisi mai na 1 na milioni na lewenivanua ena 1 na siga. E tiko ga e cake na iwiliwili ni vakadikevi ni sabolo ena veisiga ka tubu tale tiko ga na iwiliwili ni kisi vakadeitaki. E vakadinadinataki ni sa levu na kisi dewa tawakilai ena vanua vakatabui e Lami – Suva – Nausori. Kena ibalebale, na mate qo e sega ni veidewavi ga ena itikotiko koya vakadeitaki kina na mate, me sa qaqarauni taucoko na lewenivanua, meda tataqomaki vakavuvale mai na mate.

Sa tiko tale ga eso na iwasewase e Naitasiri ka 1 e Korovou. Eso tale na kisi vakadeitaki e Nadi ia era tiko ga ena vanua vakatabui e Nawajikuma, Nawakalevu kei Tramline.

Me vaka sa kacivaki oti, sa 3 tiko na kisi vakadeitaki e Lautoka. 

E 5 na kisi sa korotinitaki ena lomanibai ni FSC mai Ra, ka tiki ni tuvatuva ni veitosoyaki gadrevi vakabibi mai na vanua vakatabui ina taudaku ni vanua vakatabui.

Me yacova mai nikua, se tiko ga e Viti Levu na mate, se bera ni yacova yani ena iWasewase ena Vualiku kei na Tokalau.

iVakasala raraba
Ni tiko ga vakadua e vale, kevaka o biuta nomu itikotiko mo tokara na iubinigusu kei na ucu. Me tiko ena nomu talevoni veikauyaki na careFIJI app ka me waqa tiko na batikarawa, rokova na veiyawaki me 2 na mita nio tiko e tautuba. Savata vakawasoma na ligamu ena sovu kei na wai, se isavaniliga vakawainimatetaki. Kua na vakasoqonivata ena vanua veiosoosoti. 

Vinaka.