ITAUKEI - STATEMENT BY PERMANENT SECRETARY FOR HEALTH & MEDICAL SERVICES DR. JAMES FONG - 28.07.21

28/07/2021


iRogo ni Veidewavi ni Mate
E 1,057 na kisi vou vakadeitaki ena loma ni 24 na aua sa oti me yacova na 8 ena mataka nikua. E 144 na kisi mai na Yasayasa vaka Ra ka 913 na kisi ena Wasewase e Loma. Na matailalai ni tukutuku ni vanua e ririkotaki vakalevu ena taba ena bogi nikua ena vatavata ni Tabacakacaka ni Bula kei na iVolamata ni Matanitu (Fijian Government Facebook page). Ena rawa tale ga ni o raica ena vatavata ni COVID ni Tabacakacaka ni Bula ena http://bit.ly/3vE2ZBb, na vanua era tiko kina na veikisi vou, na kisi vakadeitaki kei na kisi era sa bula mai na matetaka.

E 387 na kisi vou era sa bula mai na matetaka, qo mai na iotioti ni tukutuku vakadeitaki. E 16,272 na kisi vakadeitaki ena iWasewase e Loma ka 2,896 ena Yasayasa vakara. Na kisi taucoko mai na iWasewase na Vualiku kei na Tokalau (kisi e dewa mai Viti Levu) era sa bula ka sa sega na kisi vakadeitaki ena iWasewase e rua qori.

Sa 26,126 na kisi ena gauna e tekivu veidewavi kina ena Evereli ni 2021. E sa 26,196 na iwiliwili ni kisi e Viti me vakatekivu mai na Maji ni 2020, sa bula e 6,706.

Na lewenivanua era vakaleqai ena COVID-19
E 12 na lewenivanua era sa leqa ena COVID-19 mai na ika24 ina ika27 ni Jiulai.

Na imatai ni leqa ena COVID-19, e dua na marama yabaki 44 e Drasa. A vakadeitaki ni sa leqa rawa tiko ni bera ni yaco yani ena Valenibula e Lautoka ena ika24 ni Jiulai 2021. E kena ibalebale ni a leqa e vale se ena gauna a cicivaki tiko kina e valenibula. Sebera ni cula na marama qo.
 
Na ikarua ni leqa ena COVID-19, e dua na marama yabaki 73 e Lovu.  A vakadeitaki ni sa leqa rawa tiko ni bera ni yaco yani ena Valenibula e Lautoka, ena ika26 ni Jiulai 2021. E kena ibalebale ni a leqa e vale se ena gauna a cicivaki tiko kina e valenibula. Sebera ni cula na marama qo.

Na ikatolu ni leqa ena COVID-19, e dua na marama yabaki 52 e Lami, a leqa ga e vale ena ika27 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na marama qo.

Na ikava ni leqa ena COVID-19, e dua na turaga yabaki 61 e Raiwai, a leqa ga e vale ena ika27ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na turaga qo.

Na ikalima ni leqa ena COVID-19, e dua na turaga yabaki 69 e Naitasiri, a leqa ga e vale ena ika26 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na turaga qo.

Na ikaono ni leqa ena COVID-19, e dua na turaga yabaki 75 e Togalevu. A lai laurai e valenibula ni taqa sivia na nona icegu, mani cicivaki ena Valenibulalevu e Suva. Sa lai bibi vua na mate e valenibula mani leqa ena ika27 ni Jiulai 2021 ni oti e 4 na siga nona curu. E sa cula oti ena imatai ni icula ena itekivu ni vula o Jiulai ka sebera ni cula ena ikarua ni cula. E kena ibalebale ni sebera ni taucoko na nona taqomaki.

Na ikavitu ni leqa ena COVID-19, e dua na turaga yabaki 83 e Nadawa. A laurai ena Valenibulalevu e Suva ni a taqa sivia na nona icegu. A bibi vua na mate e Valenibula ka mani leqa ni oti e 6 na siga ni nona curu. Sa cula oti ena imatai ni cula ena itekivu ni vula o June ka sebera ni cula ena ikarua ni cula. E kena ibalebale ni sebera ni taucoko na nona taqomaki.

Na ikawalu ni leqa ena COVID-19, e dua na marama yabaki 74 e Narere. A laurai ena Valenibulalevu e Suva ni a taqa sivia na nona icegu. A bibi vua na mate e Valenibula ka leqa ni oti e siga 8 na nona curu ena ika26 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na marama qo.

Na ikaciwa ni leqa ena COVID-19, e dua na turaga yabaki 87 ena koro o Tacirua. A laurai ena Valenibulalevu e Suva ni a taqa sivia na nona icegu. A bibi vua na mate e valenibula ka leqa ni oti e siga 8 na nona curu, ena ika28 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na turaga qo.

Na ikatini ni leqa ena COVID-19, e dua na marama yabaki 61 e Samabula. A laurai e Valenibula ni a taqa sivia na nona icegu. A lai bibi vua na mate e valenibula ka leqa ni oti e 8 na siga na nona curu, ena ika27 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na marama qo.

Na ikatinikadua ni leqa ena COVID-19, e dua na turaga yabaki 51 e Samabula. A lai laurai ena Valenibulalevu e Suva ni a taqa sivia na nona icegu. A lai bibi vua na mate e valenibula ka leqa ni oti e 7 na siga na nona curu, ena ika27 ni Jiulai 2021. Sa cula oti ena imatai ni cula ena itekivu ni vula o Jiulai, ka sebera ni cula ena ikarua ni cula. E kena ibalebale ni sebera ni taucoko na nona taqomaki.

Na ikatinikarua ni leqa ena COVID-19, e dua na marama yabaki 70 e Tamavua. E ratou a cicivaki koya ena Valenibulalevu e Suva na timi ni veiqaravi vakavuniwai ni a taqa sivia na nona icegu. A lai bibi vua na mate e valenibula, a leqa ni oti e 3 na siga na nona curu ena ika27 ni Jiulai 2021. Sa cula oti ena imatai ni cula ena veimama ni vula sa oti. Sebera ni cula ena ika2 ni cula. E kena ibalebale ni sebera ni taucoko na nona taqomaki.

E 2 tale ga sa leqa ka vakadeitaki vei rau na COVID-19. Ia, sa vakadeitaki vakavuniwai ni sega ni vuni nodrau leqa na COVID-19, erau leqa ga ena bibi ni mate sa tiko rawa vei rau.

Sa 218 taucoko na leqa mai na COVID-19 e Viti, e 216 na lewenivanua era leqa me tekivu ena Evereli ni yabaki qo. Ni vakatautauvatataki ena 7 na siga, e rauta ni 8 na leqa ena COVID ena dua na siga. E 104 tale ga na lewenivanua sa leqa ena mate bibi e tauvi ira rawa tiko; qo era sega ni okati mera leqa ena COVID-19.

iRogo ni Vakadidike Vakavuniwai
E 6,188 taucoko na lewenivanua era vakadikevi ka 1,120 e tauri na nodra sabolo ena veivanua ni vakadidike vakavuniwai tudei, ena loma ni 24 na aua sa oti. Sa 371,924 taucoko era sa dikevi vakavuniwai ka 68,706 sa tauri na nodra sabolo me yacova mai nikua. Ena vanua ni vakadidike veitosoyaki, sa 5,847 sa vakadidiketaki vakavuniwai me yacova mai na ika26 ni Jiulai, ka 550 na sabolo e tauri. Sa 753,259 taucoko na levu ni lewenivanua era sa vakadidiketaki vakavuniwai me yacova mai nikua ka 66,904 sa tauri na nodra sabolo.

iRogo ni Vakadidiketaki ni Sabolo
E 259,971 taucoko na levu ni sabolo sa vakadidiketaki rawa me tekivu mai na Evereli ni 2021 ka 302,832 na levu kece ni sabolo sa vakadikevi rawa me tekivu mai ena Maji ni 2020. Sa 3,195 taucoko na sabolo vakadidiketaki ena Moniti, na ika26 ni Jiulai. Mai na iwiliwili sa tiko rawa, ni vakatautauvatataki ena 7 na siga e rauta ni 3,341 na sabolo e vakadidiketaki ena dua na siga se 3.8 mai na 1,000 na lewenivanua. Ni vakatautauvatataki ena 7 na siga e rauta ni 25.4 na pasede ni kisi vakadeitaki.

iRogo ni veicula
Me yacova mai na ika27 ni Jiulai, sa 457,752 na lewenivanua era sa cula ena imatai ni cula ka 111,541 ena ikarua ni cula. E kena ibalebale ni sa 78 na pasede ni lewenivanua e gadrevi era sa cula ena imatai ni cula ka 19 na pasede era sa cula ena ikarua ni cula.

Ni raica ena vatavata ni veicula ni Tabacakacaka ni Bula na iwiliwili ni lewenivanua era sa cula vakadua kei ira sa cula vakarua ena noda vanua, vaka kina na veiwasewase lelevu (divisional) kei na veiwasewase lalai (sub-divisional). Ena rawa ni o raica na vatavata qo ena http://bit.ly/3h2JfCZ.

Veika me baleta na matetaka
Ni vakatautauvataki ena 7 na siga, sa 822 na kisi vou ena 1 na siga se 929 na kisi mai na 1 na milioni na lewenivanua ena 1 na siga. E tubu tiko ga na iwiliwili ni kisi vou ena veisiga. Qo e ivakatakilakila ni dewa vakaitikotiko ni mate ena lomanivanua vakatabui e Suva – Nausori. E tubu tale tiko ga na iwiliwili ni kisi mai na Yasayasa vakara ka se galala tiko mai na mate na wasewase na Vualiku kei na Tokalau.

iVakasala raraba
Vei kemuni na vakila tiko na ivakatakilakila ni COVID-19 e Suva – Nausori: 
 
E tubu sara tiko na dewa vakaitikotiko ni mate ena lomanivanua vakatabui e Suva-Nausori. Kena ibalebale, kevaka e dua e vakila na ivakatakilakila ni mate e Suva-Nausori, sa dodonu me kasamitaka ni sa tauvi COVID-19. E levu vei ira na tauvi COVID-19 era na vakila eso na ivakatakilakila me vaka na vuvu, savuniucu, mosinitilotilo, katakata, sega ni vakila na ikanakana ni kakana se boica rawa e dua na ka, momosi na yago kei na mosiniulu. Era na rawa ni bula ga e vale ka sega ni gadrevi e dua na veiqaravi vakavuniwai. Sa na sega ni qai tauri tale na nodra sabolo, o ira era vakila na ivakatakilakila ni mate qo ka ra sega ni oka ena iwasewase era ririkotaki vakalevu ni rawa ni bibi na nodra tauvimate. Me ra tiko ga e vale, vakatikitikitaki ira me 14 na siga ka yadrava tiko kevaka era vakila na ivakatakilakila ni sa bibi na mate. Kevaka sa vakila na ivakatakilakila qo, me vaka na taqanicegu se mosinisarisari, kerekere ni gole vakatotolo ena dua na vanua e qaravi vakatabakidua kina na tauvi COVID-19: 

- Valenibulalevu e Suva
- Valenibula veivuke (FEMAT) ena Vodafone Arena

Na lewenivanua e Nausori sa bibi vei ira na ivakatakilakila ni COVID-19 me gole ina:

- Valeniwai e Nausori
- Valenibula e Wainibokasi

Qirita na 165 kevaka o sega ni rawa ni lako ina dua na vanua ni veiqaravi vakavuniwai.

Ke o iko se dua o qarava tiko e sa tauvimate bibi ena COVID – vakabibi vei ira na yabaki 50 se sivia, ira na tauvimate bibi me vaka na matenisuka, mateniuto, mateniyatevuso, ceguoca, levulevu sivia, se bukete – mo veitaratara se gole ena dua na vanua ni vakadidike vakavuniwai. Kevaka e sa vakadeitaki vei kemuni na mate, eratou na qaravi kemuni na neitou dauniveiqaravi.
 
1)    Vei kemuni na tamata cakacaka ni sa tauvimate ka gadreva na livi mai na vanua ni cakacaka, ni sa kerei mo ni lai dikevi ena dua na vanua ni vakadidike vakavuniwai me vakarautaki e dua na ivola ni veivakadonui ni o sa na vakatikitikitaki e vale me 14 na siga.

2)    Vei kemuni na tamata cakacaka ni sa tauvimate, e  rawa ni o kauta mai e dua na ivakadinadina vakavuniwai ni vakatikitikitaki e vale me 14 na siga vua e dua na vuniwai.

Vinaka.