ITAUKEI - STATEMENT BY PERMANENT SECRETARY FOR HEALTH & MEDICAL SERVICES DR. JAMES FONG - 29.07.21

29/07/2021


iRogo ni Veidewavi ni Mate
E 1,301 na kisi vou vakadeitaki ena loma ni 24 na aua sa oti me yacova na 8 ena mataka nikua. E 293 na kisi mai na Yasayasa vaka Ra ka 1,008 na kisi ena Wasewase e Loma. Na matailalai ni tukutuku ni vanua e ririkotaki vakalevu ena taba ena bogi nikua ena vatavata ni Tabacakacaka ni Bula kei na iVolamata ni Matanitu (Fijian Government Facebook page). Ena rawa tale ga ni o raica ena vatavata ni COVID ni Tabacakacaka ni Bula ena http://bit.ly/3vE2ZBb, na vanua era tiko kina na veikisi vou, na kisi vakadeitaki kei na kisi era sa bula mai na matetaka.

E 245 na kisi vou era sa bula mai na matetaka, qo mai na iotioti ni itukutuku a kacivaki, sa kena ibalebale ni sa 20,200 na kisi vakadeitaki. E 17,774 na kisi vakadeitaki ena iWasewase e Loma ka 2,426 ena Yasayasa vakara. Na kisi taucoko mai na iWasewase na Vualiku kei na Tokalau (kisi e dewa mai Viti Levu) sa ra bula ka sa sega na kisi vakadeitaki ena iWasewase e rua qori.

Sa 27,427 na kisi ena gauna e tekivu veidewavi kina ena Evereli ni 2021. E dua na iwiliwili vou eda sa yacova oya e 27,497 na iwiliwili ni kisi e Viti me tekivu mai na imatai ni kisi a ripotetaki ena Maji ni 2020, sa bula e 6,951.

Na lewenivanua era vakaleqai ena COVID-19
E 9 na lewenivanua era leqa ena COVID-19 mai na ika26 ina ika27 ni Jiulai.

Na imatai ni leqa ena COVID-19, e dua na turaga yabaki 83, e Lautoka. A lai laurai e Valenibula e Lautoka ni a taqa sivia na nona icegu. Sa siga 5 na kena tauvi koya na vuvu kei na taqanicegu. A bibi vei koya na mate e valenibula ka leqa ena ika27 ni Jiulai 2021, ni oti e 3 na siga ni nona curu. Sebera ni cula na turaga qo.

Na ikarua ni leqa ena COVID-19, e dua na marama yabaki 72 e Samabula, a leqa ga e vale ena ika26 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na marama qo.

Na ikatolu ni leqa ena COVID-19, e dua na turaga yabaki 69 e Valelevu. A lai laurai ena Valenibulalevu e Suva ni a taqa sivia na nona icegu. A bibi vua na mate e valenibula ka leqa ena siga vata ga ya ena ika25 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na turaga qo.

Na ikava ni leqa ena COVID-19, e dua na turaga yabaki 64 e Suva, a leqa ga e vale ena ika27 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na turaga qo.

Na ikalima ni leqa ena COVID-19, e dua na turaga yabaki 84 e Nabua, a leqa ga e vale ena ika27 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na turaga qo.

Na ikaono ni leqa ena COVID-19, e dua na turaga yabaki 59 e Nakasi, a leqa ga e vale ena ika27 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na turaga qo.

Na ikavitu ni leqa ena COVID-19, e dua na marama yabaki 91 e Suva, a leqa ga e vale ena ika27 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na marama qo.

Na ikawalu ni leqa ena COVID-19, e dua na marama yabaki 68 e Wailoku, a leqa ga e vale ena ika27 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na marama qo.

Na ikaciwa ni leqa ena COVID-19, e dua na turaga yabaki 75 e Raiwaqa, a leqa ga e vale ena ika26 ni Jiulai 2021. Sebera ni cula na turaga qo.

E 15 tale ga sa leqa ka vakadeitaki vei ira na COVID-19. Ia, sa vakadeitaki vakavuniwai ni sega ni vuni nodra leqa na COVID-19, era leqa ga ena bibi ni mate sa tiko rawa vei ira.

Sa 227 taucoko na leqa mai na COVID-19 e Viti, e 225 na lewenivanua era leqa me tekivu ena Evereli ni yabaki qo. Ni vakatautauvatataki ena 7 na siga, e rauta ni 8 na leqa ena COVID ena dua na siga. E 119 tale ga na lewenivanua sa leqa ena mate bibi e tauvi ira rawa tiko; qo era sega ni okati mera leqa ena COVID-19.

Na Curu e Valenibula
Ena gauna qo e 304 taucoko na tauvi COVID-19 era curu tiko e valenibula. E 29 na tauvimate era curu tiko ena Valenibula e Lautoka. E Suva e 77 na tauvimate era curu tiko ena Valenibula Veivuke na FEMAT, ka 198 era curu tiko ena Valenibulalevu e Suva, St Giles kei Makoi. E 53 na tauvimate era sa tauvimate bibi, 16 sa bibi vakalevu vei ira na mate.

iRogo ni Vakadidike Vakavuniwai
E 6,011 taucoko na lewenivanua era vakadikevi ka 956 e tauri na nodra sabolo ena veivanua ni vakadidike vakavuniwai tudei, ena loma ni 24 na aua sa oti. Sa 377,935 taucoko era sa dikevi vakavuniwai ka 69,662 sa tauri na nodra sabolo me yacova mai nikua. Ena vanua ni vakadidike veitosoyaki, sa 5,847 sa vakadidiketaki vakavuniwai me yacova mai na ika27 ni Jiulai ka 550 na sabolo e tauri. Sa 753,259 taucoko na levu ni lewenivanua era sa vakadidiketaki vakavuniwai me yacova mai nikua ka 66,904 sa tauri na nodra sabolo.

iRogo ni Vakadidiketaki ni Sabolo
E 263,109 taucoko na levu ni sabolo sa vakadidiketaki rawa me tekivu mai na Evereli ni 2021 ka 305,970 na levu kece ni sabolo sa vakadikevi rawa me tekivu mai ena Maji ni 2020. Sa 3,138 taucoko na sabolo vakadidiketaki ena Moniti, na ika27 ni Jiulai. Se ciqomi tiko ga na iwiliwili ni tauri sabolo ena dua na volau ni vakadidike ni ika26 kei ika27 ni Jiulai. Mai na iwiliwili sa tiko rawa, ni vakatautauvatataki ena 7 na siga e rauta ni 3,302 na sabolo e vakadidiketaki ena dua na siga se 3.7 mai na 1,000 na lewenivanua. Ni vakatautauvatataki ena 7 na siga e rauta ni 25.6 na pasede ni kisi vakadeitaki.

iRogo ni veicula
Me yacova mai na ika28 ni Jiulai, sa 465,110 na lewenivanua era sa cula ena imatai ni cula ka 120,451 ena ikarua ni cula. E kena ibalebale ni sa 79.3 na pasede ni lewenivanua e gadrevi era sa cula ena imatai ni cula ka 20.5 na pasede era sa cula ena ikarua ni cula.

Ni raica ena vatavata ni veicula ni Tabacakacaka ni Bula na iwiliwili ni lewenivanua era sa cula vakadua kei ira sa cula vakarua ena noda vanua, vaka kina na veiwasewase lelevu (divisional) kei na veiwasewase lalai (sub-divisional). Ena rawa ni o raica na vatavata qo ena http://bit.ly/3h2JfCZ

Veika me baleta na matetaka
Ni vakatautauvataki ena 7 na siga, sa 877 na kisi vou ena 1 na siga se 991 na kisi mai na 1 na milioni na lewenivanua ena 1 na siga. E tubu tiko ga na iwiliwili ni kisi vou ena veisiga. Qo e ivakatakilakila ni dewa vakaitikotiko ni mate ena lomanivanua vakatabui e Suva-Nausori. E tubu tale tiko ga na iwiliwili ni kisi mai na Yasayasa vakara ka se galala tiko mai na mate na wasewase na Vualiku kei na Tokalau.

iVakasala raraba
Vei kemuni na vakila tiko na ivakatakilakila ni COVID-19 e Suva – Nausori: 

E tubu sara tiko na dewa vakaitikotiko ni mate ena lomanivanua vakatabui e Suva-Nausori. Kena ibalebale, kevaka e dua e vakila na ivakatakilakila ni mate e Suva-Nausori, sa dodonu me kasamitaka ni sa tauvi COVID-19. E levu vei ira na tauvi COVID-19 era na vakila eso na ivakatakilakila me vaka na vuvu, savuniucu, mosinitilotilo, katakata, sega ni vakila na ikanakana ni kakana se boica rawa e dua na ka, momosi na yago kei na mosiniulu. Era na rawa ni bula ga e vale ka sega ni gadrevi e dua na veiqaravi vakavuniwai. Sa na sega ni qai tauri tale na nodra sabolo, o ira era vakila na ivakatakilakila ni mate qo ka ra sega ni oka ena iwasewase era ririkotaki vakalevu ni rawa ni bibi na nodra tauvimate. Me ra tiko ga e vale, vakatikitikitaki ira me 14 na siga ka yadrava tiko kevaka era vakila na ivakatakilakila ni sa bibi na mate. Kevaka sa vakila na ivakatakilakila qo, me vaka na taqanicegu se mosinisarisari, kerekere ni gole vakatotolo ena dua na vanua e qaravi vakatabakidua kina na tauvi COVID-19: 
 
- Valenibulalevu e Suva
- Valenibula veivuke (FEMAT) ena Vodafone Arena

Na lewenivanua e Nausori sa bibi vei ira na ivakatakilakila ni COVID-19 me gole ina:

- Valeniwai e Nausori
- Valenibula e Wainibokasi

Qirita na 165 kevaka o sega ni rawa ni lako ina dua na vanua ni veiqaravi vakavuniwai.

Ke o iko se dua o qarava tiko sa tauvimate bibi ena COVID – vakabibi vei ira na yabaki 50 se sivia, ira na tauvimate bibi me vaka na matenisuka, mateniuto, mateniyatevuso, ceguoca, levulevu sivia, se bukete – mo veitaratara se gole ena dua na vanua ni vakadidike vakavuniwai. Kevaka sa vakadeitaki vei kemuni na mate, eratou na qaravi kemuni na neitou dauniveiqaravi.
 
1)    Vei kemuni na tamata cakacaka ni sa tauvimate ka gadreva na livi mai na vanua ni cakacaka, ni sa kerei mo ni lai dikevi ena dua na vanua ni vakadidike vakavuniwai me vakarautaki e dua na ivola ni veivakadonui ni o sa na vakatikitikitaki e vale me 14 na siga.

2)    Vei kemuni na tamata cakacaka ni sa tauvimate, e  rawa ni o kauta mai e dua na ivakadinadina vakavuniwai ni vakatikitikitaki e vale me 14 na siga vua e dua na vuniwai.

Vei kemuni na tiko ena veivanua tale e Viti:

Ni qirita na 158 se gole ina vanua ni vakadidike vakavuniwai voleka me tauri na nomuni sabolo ke oni vakila na ivakatakilakila ni COVID-19. Ke oni gole ina vanua ni vakadidike vakavuniwai: kerekere ni tokara na iubinigusu kei na ucu, moni yawaki ira na lewenivanua me rua na mita, savata na ligamuni ena sovu kei na wai se na isavaniliga vakawainimatetaki, me waqa tiko na careFIJI app ena nomuni talevoni veikauyaki ka moni kua ni vodoka na tolili e vakayagataka vata na lewenivanua. Ni qirita tale ga na 158 ke oni matai ni sema ni veitaratara kei na dua na kisi ni COVID-19.

Vinaka.